مرکز فراگیر، چهجور مرکزی است؟ این سوالی است که گاهی حتی برخی همراهان کانونی نیز آن را میپرسند. مخاطبان آن چهکسانی هستند؟ چه گروههایی سنی و با چه شرایطی در دایرهٔ فعالیت این مراکز میگنجند؟
در این گزارش، و مطالب بعدی، با تاریخچه و گذشتهٔ این مراکز، تعریف و مخاطبان آن آشنا میشوید.
آغاز از تهران
همهچیز از ۱۲ آذرماه ۱۳۸۰ در تهران شروع شد: اولین مرکز «فراگیر» کانون در پارک فدک و در مرکز شمارهٔ ۲۱ کانون تهران راهاندازی شد، تا عملاً بعد از سالها بررسی و تلاش، فعالیتهای کانون برای گروه دیگری از مخاطبان کودک و نوجوان دارای نیازهای ویژه قالب بهرهمندی باشد. بچههای نابینا و کمبینا، ناشنوا و کمشنوا و کودکان و نوجوانانی که دارای معلولیتهای حرکتی بودند، همزمان با روز جهانی معلولان در تهران توانستند برای اولینبار صاحب مرکزی شوند که تمامی فعالیتهای فرهنگیهنری کانون پرورش فکری را همچون دیگر همسالان خود تجربه کنند.
این مراکز، در تمامی زمینهها بهسازی، نوسازی و تجهیز به امکانات خاص کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه شد؛ از کتابهایی به خط بریل، تا قصههای صوتی و دستگاه و سیستمهای آموزشی. مربیان فرهنگی و هنری کانون نیز برای مربیگری در این مراکز، دورههای تخصصی را گذراندند و ضمن همکاری با معلمان و متخصصان این حوزه، تجربیات علمی و آموزشی کانون را نیز بر آن افزودند. نتیجه، این شد که به سرعت، فعالیتهای ادبی و هنری کانون، دیگر تنها به برخی کودکان و نوجوانان مختص نبود.
در طول کمتر از یکدهه، چهار مرکز دیگر در شهر تهران بهسازی شده و فعالیت خود را به عنوان مرکز فراگیر پی گرفتند. دههٔ هشتاد، با فعالیت این پنج مرکز فراگیر گذشت، اما با آغاز دههٔ نود، کمکم صحبت از راهاندازی این مراکز در دیگر شهرها شد. اگرچه از ابتدای فعالیت این بخش، توسعهٔ مراکز فراگیر در سراسر ایران، دغدغهٔ مدیران کانون بود.
برای تمام بچههای ایران
همزمان با دههٔ فجر در بهمنماه سال ۱۳۹۲ بود که با گشایش مرکز فرهنگیهنری فراگیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اصفهان، اولین مرکز بیرون از پایتخت کار خود را آغاز کرد. حامد عسگریفر مدیرکل کانون استان اصفهان در مراسم افتتاح این مرکز در سخنانی توضیح داد که برای تجهیز و مناسبسازی فضای مرکز فراگیر، برنامهریزیهایی از قبیل آموزش مربیان به منظور تعامل و انجام فعالیتهای ویژهٔ این کودکان و نوجوانان، تهیهٔ تجهیزاتی مانند کتابهایی با خط بریل و لوحهای فشردهٔ گویا تدارک دیده شد و مربیان برای آموزشهای لازم به تهران اعزام شدند.
این مرکز در ملکشهر اصفهان کار خود را آغاز کرد و به سرعت مورد استقبال قرار گرفت. مرکز بعدی در استان هرمزگان کار خود را با تغییر و بهسازی مرکز شمارهٔ ۳ بندرعباس در ۱۲ آذرماه سال ۱۳۹۳ آغاز کرد. مدیرکل کانون استان در مراسم افتتاح این مرکز توضیح داد که آمادهسازی فضا با توجه به استانداردهای اعلام شده از سوی سازمان آموزش و پرورش استثنایی، فضاسازی و تعمیرات و بهسازی فضای سبز با هماهنگی شهرداری از جمله اقدامات برای راهاندازی این مرکز به نفع کودکان دارای نیازهای ویژه بوده است.
در روز دوم مهرماه ۱۳۹۴ بود که مرکز فرهنگیهنری فراگیر کانون ویژهٔ کودکان و نوجوانان دارای معلولیتهای جسمی و حرکتی با حضور مسوولان استانی و شهری در زنجان به بهرهبرداری رسید. مدیرکل کانون این استان نیز در آیین افتتاح این مرکز توضیح داد که از مدتها پیش با همکاری کارشناسان آموزش و پرورش استثنایی استان، اقدامات لازم برای مناسبسازی مرکز شمارهٔ ۳ کانون شهر زنجان آغاز و با تهیهٔ منابع و تجهیزات مورد نیاز، این مرکز آماده بهرهبرداری در هفتهٔ ملی کودک شد.